حراجمعه درواقع شلوغ‌ترین روز سال در سراسر دنیا است. روزی که مشتریان به دنبال کالاهایی با تخفیف ویژه بوده و فروشنده‌ها به فکر خالی کردن انبارهای خود هستند. این روز برای شروع سال جدید روزی کلیدی به شمار می‌رود چرا که مشتریان می‌توانند بسیار از نیازهای خود را با صرف هزینه‌ای به‌مراتب کمتر برطرف کنند. طبق آمار کارشناسان بازه بین حراجمعه تا آغاز سال نو ۳۰ درصد از کل خریدهای سال را شامل می‌شود. یعنی بازه زمانی یک‌ماهه با خریدهای مشتریان در ۸ ماه سال برابری می‌کند. این آمار در برخی از کسب‌وکارهای نظیر فروشگاه‌های جواهرفروشی به ۴۰ درصد می‌رسد.
تأثیر حراجمعه در ایران
در ایران نیز مشابه این آمار را در ماه‌های آخر سال یعنی بهمن و اسفند مشاهده می‌کنیم. تمامی مردم در روزهای آخر سال به مراکز خرید مراجعه کرده و کالاهای موردنیاز خود (عموماً لوازم خانه و پوشاک) را خریداری می‌کنند. تب داغ خریدهای سال نو به حدی زیاد است که در روزهای پایانی سال از کنترل خارج‌شده و فروشندگان حتی در خیابان‌های اصلی اقدام به فروش محصولات خود می‌کنند.
حال می‌خواهیم ببینیم فروش استثنائی حراجمعه چه تأثیری روی اقتصاد کشورها خواهد داشت. طبق آمار سایت رسمی (Statista.com) فروش در روز حراجمعه (بلک فرایدی) هرساله با رشد چشمگیری روبه‌رو است. در سال ۲۰۰۸ میزان پولی که توسط مشتریان در روز حراجمعه خرج شد رقمی معادل ۵۳۴ میلیون دلار را نشان می‌داد. این در حالی است که رقم میزان فروش در حال حاضر به عدد سرسام‌آور ۱.۵ میلیارد دلار رسیده است. این رشد سرسام‌آور نشان‌دهنده دو موضوع است. در درجه اول علاقه فروشندگان به برگزاری این‌گونه تخفیف‌ها و در نقطه مقابل علاقه مشتریان به خرید کالا باقیمتی به‌مراتب پایین‌تر.
استخدام دوره‌ای در حراجمعه
یکی از تأثیرات مثبت حراجمعه استخدام‌های دوره‌ای است. بسیاری از فروشگاه‌های بزرگ برای اینکه بتوانند حجم بالای مشتریان خود را مدیریت کنند از تمامی کارکنان خود استفاده کرده و حتی اقدام به استخدام نیروی‌های کار موقت می‌کنند. برای مثال فروشگاه بریتانیایی (Debenhams) از روز بلک فرایدی تا آخر سال بیش از ۸ هزار نفر را در شعبه‌های مختلف خود به‌صورت موقت استخدام می‌کند. زیرا فروش این فروشگاه در هفته‌های پایان سال ۴ برابر روزهای عادی خواهد شد. از دیگر نمونه‌های این‌چنینی می‌توان به فروشگاه John Lewis اشاره کرد. این فروشگاه در حراجی جمعه سال ۲۰۱۶، حدود ۳ هزار نیروی کار موقت استخدام کرد. این تنها نیروهایی است که قرار است در فروشگاه‌ها حضور پیداکرده و به مدیریت بهتر حجم زیاد مشتریان کمک کنند. این فروشگاه‌ها برای بسته‌بندی، ارسال، تحویل و مدیریت انبارهای خود نیز به نیروهای بسیاری احتیاج داشته و هرکدام حدود هزار نفر نیروی کار موقت را استخدام کرده و یا از شرکت‌های متخصص به‌صورت پاره‌وقت کمک می‌گیرند. این قاعده تنها برای فروشگاه‌های سطح شهر صدق نکرده و بسیاری از فروشگاه‌های آنلاین نیز برای تحویل هرچه سریع‌تر و دقیق‌تر کالاها در حراجمعه نیروهای خود را چند برابر می‌کنند.
آماده‌سازی بازار برای عرضه نسل جدید محصولات
یکی از اصلی‌ترین کالاهایی که فروشگاه‌ها در حراجمعه روی آن‌ها تمرکز می‌کنند، کالاهای الکترونیکی است. محصولاتی نظیر تلویزیون، لپ‌تاپ، تلفن همراه، تبلت، گجت های پوشیدنی و غیره. اما دلیل اقتصادی این رویکرد فروشگاه‌ها چیست؟ همان‌طور که می‌دانید جهان اطراف ما همواره در حال رشد و پیشرفت بوده و این رشد در محصولات الکترونیکی چند برابر سرعت بیشتری دارد. برای مثال تلفن همراهی که شما امسال خریداری کرده‌اید با معرفی یک تکنولوژی انقلابی نظیر نسل جدید پردازنده‌ها و یا سنسور اثرانگشت در کمتر از یک سال به کالایی قدیمی تبدیل می‌شود. بنابراین طبیعی است که فروشنده‌ها بیشتر تمرکز خود را بر روی کالاهای الکترونیکی قرار دهند. این کالاها هرچه زودتر به فروش برسند سود بیشتری را برای شرکت‌ها به دنبال دارد. به همین دلیل در روز بلک فرایدی تخفیف‌های سرسام‌آوری بر روی کالاهای الکترونیکی اعمال می‌شود، چرا که در صورت باقی مانده موجودی این قبیل کالاها در انبار، فروشنده درواقع متحمل ضرر شده است.
این قاعده تنها شامل کالاهای الکترونیکی نشده و حتی پوشاک نیز تا حدودی از این قانون پیروی می‌کند.رنگ و طراحی پوشاک سال ۲۰۱۸ با ۲۰۱۹ متفاوت است. بنابراین نمی‌توان پوشاکی که با توجه به مد و سلایق مردم در سال ۲۰۱۸ طراحی شده است را به‌راحتی و حاشیه سود بالا در سال ۲۰۱۹ به فروش رساند. بنابراین بهتر است همان کالا را با سودی کمتر اما در تعدادی بیشتر در اختیار مشتریان قرارداد تا بدین ترتیب هر دو طرف به هدف خود دست پیداکرده و احساس رضایت کنند.
ترغیب مشتریان برای خرید آنلاین
تا چند سال گذشته بلک فرایدی یا همان حراجمعه مشکلات متعددی را به دنبال داشت. یکی از اصلی‌ترین این مشکلات که کارشناسان بسیاری به آن اشاره کرده و به همین دلیل حراجمعه را نقد کردند دور شدن از محیط خانواده بود. همان‌طور که همه ما می‌دانیم پیشرفت تکنولوژی کمک‌های بسیاری به بشریت کرده و دستاوردهای بی‌شماری را به دنبال داشته است. اما در کنار تمامی این نکات مثبت معایبی نظیر دور شدن از خانواده و کاهش صمیمیت را نیز به دنبال دارد.
روانشناسان این موضوع را بسیار جدی تلقی کرده و دلیل افزایش مریضی‌ها، کاهش سن مرگ‌ومیر، مشکلات روحی روانی و غیره را همین از بین رفتن جمع‌های صمیمی و غرق شدن در دنیای صفر و یک می‌دانند. به همین دلیل تا چند سال گذشته انتقادهای بسیاری به حراجمعه می‌شد. زیرا در بلک فرایدی مشتریان قید شام صمیمی و خانوادگی روز شکرگزاری را زده و در صف‌های طولانی منتظر شروع حراجمعه می‌شدند. اما اخیراً با رشد فروشگاه‌های آنلاین این مشکل به کلی برطرف شده است.
دیگر نیازی نیست مشتریان این شب سرد را در خیابان‌ها سپری کنند. بلکه در کنار خانواده و فضای دلنشین خانه می‌توانند نه تنها با لپ‌تاپ بلکه با تلفن همراه خود به‌راحتی محصولات موردنظر را خریداری کنند. آمارهای به دست آمده نشان می‌دهد که حتی بسیاری از فروشگاه‌هایی که از ابتدا حراجمعه را برگزار می‌کردند (والمارت و تارگت) و به نوعی آغازگر فرهنگ بلک فرایدی بودند نیز در وب‌سایت فروش آنلاین خود تمرکز بیشتری می‌کنند. چرا که فروش آنلاین برای فروشگاه‌ها نیز به‌مراتب راحت‌تر بوده و از بی‌نظمی و اغتشاش جلوگیری می‌کند. در سال ۲۰۱۵ تخفیف‌هایی که والمارت در وب‌سایت خود قرار داد به‌مراتب بیشتر از چیزی بود که در فروشگاه‌های حقیقی سطح شهر آن مشاهده می‌کردیم.
- ۹۷/۰۸/۲۸