صنعت لجستیک

شاید واژه “لجستیک” یا عملیات لجستیکی، برای بسیاری از مردم و حتی درصد زیادی از مدیران کسب و کار، واژه‌ای نامفهوم و غریبه باشد. این در حالی است که شاید همه آنها روزانه با این حوزه از کسب و کار در ارتباط بوده یا به آن وابسته باشند. شاید دلیل این عدم آگاهی، کوتاهی فعالان این صنعت در معرفی کسب و کارشان یا عدم وجود تبلیغات موثر و همگانی بوده است. از همین رو، تصمیم گرفتیم تا در رابطه با معرفی موضوع لجستیک و حمل و نقل صحبت کنیم. با ما همراه باشید.

معنای لغوی لجستیک

این لغت ریشه‌ای یونانی دارد و در موارد نظامی برای جابجایی جنگ‌افزار ، مهمات و جیره غذایی در مواقع حرکت از مکان اصلی به سمت خط مقدم استفاده می‌شود. در دیکشنری آکسفورد لجستیک به این صورت تعریف شده: قسمتی از علوم نظامی که وظیفه تهیه و تحویل آماد و جابجایی مواد و افراد و تجهیزات را دارد.

لجستیک به کلیه فعالیت های هماهنگی اطلاق می شود که جهت بررسی، تحقیق، مطالعه و برآورد نیازها و احتیاجات اولیه در زمینه وسایل و تجهیزات، ماشینها و ابزارآلات ، تاسیسات و قطعات از هر نوع و کلیه امور مربوط به تهیه، تولید، بیمه، نگهداری، انبارداری، توزیع، حمل و نقل، تنظیم و تهیه روش انجام کار، طراحی سیستم و دستور العمل و نظارت بر موارد فوق انجام می گیرد.

" امروزه در معنای عام‌تر، لجستیک را عملیاتی ضروری برای رساندن کالا از تولید کننده به مصرف کننده تعریف می‌کنند. در دهه‌های اخیر و  با رشد تجارت الکترونیک، لجستیک معنای گسترده‌تری پیدا کرده است. از انبارداری و بسته بندی کالای تجارت الکترونیک گرفته تا تحویل بسته درب منزل و تسویه پرداخت در محل (COD) با مشتری نهایی. "

 

عوامل اثرگذار در لجستیک

یکی از مدل‌های مناسب برای بهبود لجستیک استفاده از مدل ۳P می‌باشد که کشورهای در حال توسعه، توسعه یافته یا سازمان‌ها از آن‌ها برای ارتقاء ساختار و سیستم لجستیک و زنجیره تامین خود استفاده می‌کنند.

در این مدل سه اصل یا سه ضلع یا سه زاویه وجود دارد که ساختار مستلزم رعایت هر سه به صورت همزمان می‌باشد. در این مدل نمی‌توان یک یا دو اصل را محور و دیگری را حذف یا حتی ضعیف‌تر حساب نمود. در این مدل قدرت و ظرفیت و توان در هر سه محور میبایست تراز باشد.

Best People : منظور افراد، پرسنل و انسان‌هایی است که در حوزه لجستیک و زنجیره تامین به صورت مستقیم یا غیرمستقیم دخیل بوده و فعالیت مینمایند.

Best Process: منظور روش‌ها، فرآیند و طریق انجام کلیه امور لجستیکی و زنجیره تامین در تمام ابعاد یک سازمان و یک منطقه یا یک کشور است. لازم به ذکر است که نرم افزارها و سخت افزارها جزئی از این محور یا اصل می‌باشند.

Best Partner : منظور از Partner در اینجا کلیه شرکاء و بخش‌های همکار است که زنجیره تامین یک سازمان و یا یک کشور را پشتیبانی و کمک می‌کنند و بدون آنها سازمان به تنهایی قادر به انجام عملیات نمی‌باشد. برای مثال: شرکت‌های حمل و نقل، راه‌آهن، کشتیرانی، گمرک، بنادر، بانک‌ها، بیمه ها، شرکت‌های لجستیک طرف سوم به بعد و مانند آنها در این محور قرار می‌گیرند.

 

مولفه‎های اصلی فرایندی در سیستم لجستیک

فعالیت‌های لجستیکی از بخش‎هایی هم چون حمل و نقل، انبارداری، نگهداری موجودی، مدیریت اطلاعات تشکیل شده است. هر یک از مولفه‌ها را مختصر شرح میدهیم:

• حمل و نقل :

به‌ معنای جابجایی مواد و محصول، بین دو نقطه از زنجیره‌ تامین است. هدف سیستم حمل و نقل سهولت در انتقال کالا در زمان و مکان مورد نظر و با کمترین هزینه است. به همین دلیل برای بررسی یک سیستم توزیع و حمل و نقل مناسب معمولا از خواسته مشتریان شروع و با خدماتی که رقبا ارائه می‌دهند پیگیری می‌شوند. توقع مشتریان از فروشندگان از جمله تحویل به موقع و خدمات پس از فروش می‌باشد و از سوی دیگر شرکت‌ها نیز در پی ارائه خدماتی به مشتریان خود هستند که حداقل در حد خدمات رقبا باشد و سود و افزایش سهم بازار را در پی داشته باشد.

• انبارش و ذخیره‎سازی

انبار، ساختمان یا محوطه‌ای تجاری است که با بهره برداری از یک سیستم صحیح طبقه بندی و تنظیم، برای ذخیره‎سازی یا انبارش یک یا چند نوع کالای بازرگانی، صنعتی، مواد اولیه و یا فرآورده‌های مختلف، استفاده می‌گردد. در واقع انبارش نحوه نگهداری مناسب محصولات به گونه‌ای است که سازمان کمترین هزینه را متحمل شود. علاوه بر نگهداری کالا، ممکن است عملیاتی در انبار صورت گیرد که خدمات دارای ارزش افزوده نام دارد. مثل بسته بندی، بارکدگیری و یا برچسب زدن روی محصولات.

• مدیریت اطلاعات :

امروزه نقش، اهمیت و جایگاه اطلاعات براى همگان بدیهى است . گردش مناسب و انتقال صحیح اطلاعات باعث مى‌شود تا فرآیندها موثرتر و کاراتر گشته و مدیریت آنها را آسان می‌نماید‎ . مدیریت اطلاعات هماهنگ و مناسب میان شرکا باعث می‌شود تا تاثیرات فزاینده‌اى در سرعت، دقت، کیفیت و جنبه‌هاى دیگر ایجاد شود. مدیریت صحیح اطلاعات موجب هماهنگى بیشتر در زنجیره خواهد شد. در واقع مدیریت اطلاعات ، مدیریت داده‌هایی است که از ابتدای اقدامات در لجستیک و زنجیره تامین تا انتهای آن در بخش‌های مختلف مورد نیاز است . مدیریت اطلاعات شامل مدیریت و جمع‌آوری اطلاعات از یک یا چند منبع و ارائه آن اطلاعات به یک یا چند مخاطب است. مدیریت به معنی سازماندهی و کنترل ساختار، ترکیب و پردازش و ارائه اطلاعات است. سیستم‎های اطلاعات، خواسته سازمان‎های در حال رشد و پویا می‌باشد.